Het Gevoel van Samenhang: de kracht van betekenis in herstel

Er zijn momenten waarop het leven chaotisch lijkt: te veel gebeurt tegelijk, emoties wisselen elkaar af, en je verliest even het overzicht. Toch zijn er ook momenten waarop je voelt dat de puzzel weer klopt dat de dingen zin krijgen, dat je weer richting voelt. Dat moment van innerlijke rust en helderheid noemde socioloog Aaron Antonovsky (1987) het gevoel van samenhang (sense of coherence).

Wat is het gevoel van samenhang?

Antonovsky onderzocht waarom sommige mensen, ondanks stress of moeilijke omstandigheden, toch gezond en evenwichtig blijven. Hij ontdekte dat het niet de afwezigheid van problemen is die gezondheid bepaalt, maar de manier waarop mensen betekenis geven aan wat ze meemaken.

Hij beschreef drie pijlers van samenhang:

1. Begrijpelijkheid (comprehensibility): het gevoel dat je kunt begrijpen wat er met je gebeurt.
   Je ziet verbanden, kunt situaties kaderen en voelt je niet volledig overspoeld.

2. Hanteerbaarheid (manageability): het vertrouwen dat je over middelen, steun of innerlijke kracht beschikt om met moeilijkheden om te gaan. Je hoeft het niet alleen te doen, maar weet: ik kan stappen zetten.

3. Betekenisvolheid (meaningfulness): het ervaren dat wat je meemaakt zin heeft, dat het deel uitmaakt van een groter verhaal. Zelfs pijn kan dan richting krijgen.

Samen vormen deze drie dimensies een innerlijk kompas dat ons helpt niet enkel te overleven, maar echt te leven met bewustzijn en vertrouwen.

Waarom dit belangrijk is voor herstel

Een sterk gevoel van samenhang helpt mensen om stress te reguleren en mentaal veerkrachtig te blijven.
Wanneer je begrijpt wat er met je gebeurt en voelt dat je er invloed op hebt, ervaart je zenuwstelsel meer veiligheid. Je lichaam ontspant, je ademhaling verdiept, en je kunt weer contact maken met anderen.

Therapie, mindfulness of lichaamsgerichte oefeningen versterken dit gevoel door aandacht te brengen naar betekenis in plaats van enkel naar symptoom. We leren luisteren naar wat het leven ons probeert te vertellen.

Een oefening: betekenis in het kleine

Je kunt jezelf regelmatig vragen:

• Wat in mijn dag gaf mij vandaag een gevoel van betekenis?

• Waar voel ik hanteerbaarheid; iets wat ik kan beïnvloeden?

• Welke situatie begrijp ik vandaag iets beter dan gisteren?

Door deze vragen te stellen, voed je het gevoel van samenhang stap voor stap.
Niet door het leven te beheersen, maar door het te begrijpen, dragen en betekenis te geven.

Referentielijst 

Antonovsky, A. (1987). Unraveling the mystery of health: How people manage stress and stay well. San Francisco, CA: Jossey-Bass.

© 2025 Emel Kiliç.
Referentie: Kiliç, E. (2025, oktober 31). Het gevoel van samenhang: waarom betekenis helend werkt. www.emelkilic.be