De kunst om gezond te blijven: Wat de psychologie ons leert over stress en groei
De positieve psychologie leert ons dat welzijn niet alleen draait om het vermijden van lijden, maar vooral om het versterken van wat mensen doet floreren. Onderzoekers zoals Seligman (2011) spreken over psychologisch kapitaal: hoop, optimisme, veerkracht en zingeving. Gezondheid ontstaat niet uit de afwezigheid van moeilijkheden, maar uit het vermogen om er betekenis aan te geven en erin te groeien.
Stress is een normaal onderdeel van het leven. Iedereen wordt geconfronteerd met uitdagingen, verlies of verandering. Toch reageren mensen heel verschillend op vergelijkbare situaties. Sommigen raken uitgeput of moedeloos, terwijl anderen een innerlijk evenwicht weten te behouden. Het verschil ligt niet in de hoeveelheid stress, maar in hoe we ermee omgaan en hoe we onszelf toestaan te herstellen.
Binnen de gezondheidspsychologie benadrukte Antonovsky (1979) dat het leven altijd spanning bevat, en dat welzijn afhangt van onze mogelijkheid om die spanning te hanteren. Gezondheid is dus geen statische toestand, maar een dynamisch proces van aanpassing, betekenisgeving en herstel. Wie stress ziet als iets waaruit geleerd kan worden, behoudt meer energie en vertrouwen.
Onderzoek binnen de moderne psychologie toont aan dat psychologische flexibiliteit, het vermogen om aanwezig te blijven in moeilijke momenten zonder vast te lopen in angst of controle, een van de sterkste voorspellers is van mentaal welzijn (Kashdan & Rottenberg, 2010). Mensen die deze houding ontwikkelen, kunnen hun gedrag beter afstemmen op hun waarden, ook wanneer het leven onverwacht loopt.
Therapieën zoals de cognitieve gedragstherapie (CGT) helpen daarbij door niet-helpende gedachten om te vormen tot realistische en steunende overtuigingen. Meta-analyses tonen aan dat CGT effectief is in het verminderen van stress en in het versterken van zelfvertrouwen en emotieregulatie (Richardson & Rothstein, 2008).
De oplossingsgerichte kortdurende therapie (SFBT) sluit hier mooi bij aan: ze richt zich niet op wat fout loopt, maar op wat al werkt en op kleine stapjes vooruit (Kim et al., 2010). Zo groeit het besef dat verandering mogelijk is. Ook de systemische therapie benadrukt dat herstel niet losstaat van onze relaties. Steun, communicatie en verbondenheid zijn belangrijke bronnen van veerkracht (Carr, 2019).
Gezondheid is niet de afwezigheid van stress, maar de kunst om ermee om te gaan met bewustzijn, mildheid en richting. Door te leren vertragen, betekenis te vinden en contact te houden met wat waardevol is, versterken we ons vermogen om te herstellen. Stress wordt dan geen vijand, maar een leraar die uitnodigt tot groei.
Referenties
Antonovsky, A. (1979). Health, stress, and coping: New perspectives on mental and physical well-being. Jossey-Bass.
Carr, A. (2019). Handbook of systemic family therapy. Wiley.
Kashdan, T. B., & Rottenberg, J. (2010). Psychological flexibility as a fundamental aspect of health. Clinical Psychology Review, 30(7), 865–878. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2010.03.001
Kim, J. S., Smock, S. A., Trepper, T. S., McCollum, E. E., & Franklin, C. (2010). Is Solution-Focused Brief Therapy evidence-based? An update 2000–2010. Families in Society, 91(4), 347–354. https://doi.org/10.1606/1044-3894.4046
Richardson, K. M., & Rothstein, H. R. (2008). Effects of occupational stress management intervention programs: A meta-analysis. Journal of Occupational Health Psychology, 13(1), 69–93. https://doi.org/10.1037/1076-8998.13.1.69
Seligman, M. E. P. (2011). Flourish: A visionary new understanding of happiness and well-being. Free Press.
Bronvermelding
Kiliç, E. (2025, 2 november). De kunst om gezond te blijven, Wat de psychologie ons leert over stress en groei. [Psycho-educatief artikel].
Geraadpleegd via https://www.emelkilic.be
© 2025 Emel Kiliç. Alle rechten voorbehouden.
Dit artikel mag gedeeld worden voor educatieve of klinische doeleinden, op voorwaarde dat de bron duidelijk wordt vermeld. Commercieel gebruik, herdruk of bewerking is enkel toegestaan met schriftelijke toestemming van de auteur.